အာရ်ကာန်ဒေသ၏ ဌာနေတိုင်းရင်းသား ရိုဟင်ဂျာလူထုများ

နိဒါန်း
မြန်မာ့သမိုင်းတွင်အရေးပါသော ဒေသဖြစ်သည့် အာရ်ကာန် (ရခိုင်ပြည်နယ်) တွင် ရိုဟင်ဂျာတိုင်းရင်းသားအုပ်စုသည် သက်တမ်းအရှည်ကြာဆုံးနှင့် အကြီးမားဆုံး ဌာနေတိုင်းရင်းသား အုပ်စုများထဲမှ တစ်စုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ ရိုဟင်ဂျာများသည် ဤဒေသသို့ နောက်ဆုံးရောက်ရှိလာသူများ မဟုတ်ဘဲ ရှည်လျားသော သမိုင်းကြောင်းနှင့် နက်ရှိုင်းသော ရှဉ့်နွယ်မြစ်များဖြင့် ဤနေရာတွင် အစဉ်တစိုက် နေထိုင်ခဲ့ကြသည့် ဌာနေတိုင်းရင်းသားများလည်း ဖြစ်သည်။

ရိုဟင်ဂျာတို့၏ သမိုင်းဦးအစကတည်းက အာရ်ကာန်ပြည်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့ဘက်မှာတည်ရှိပြီး ယင်း၏အနောက်ဘက်တွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတို့နှင့် ထိစပ်လျက်ရှိသော ဒေသဖြစ်သည်။ ရိုဟင်ဂျာတို့၏ သမိုင်းအစကို ပြန်လည်ဆန်းစစ်လျှင် ဤတိုင်းရင်းသားအုပ်စုသည် အာရ်ကာန်သို့ အစ္စလာမ်ဘာသာ ရောက်ရှိလာချိန်မှစတင်၍ ဤဒေသတွင် အမြဲတမ်း အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။

သမိုင်းအထောက်အထားများအရ ၈ ရာစုအတွင်း အာရပ်ကုန်သည်များမှတစ်ဆင့် အစ္စလာမ်ဘာသာသည် အာရ်ကာန်သို့ စတင်ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ၎င်းတို့မှာ တဖြေးဖြေး ကျေးရွာများထောင်ကာ အမြဲတမ်းနေထိုင်လာခဲ့ကြသည်။ အာရ်ကာန်၏သမိုင်းတွင် အင်အားအတောင်းတင့်ဆုံး နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် မြောက်ဦးခေတ် (၁၅-၁၈ ရာစု) လက်ထက်တွင်လည်း ရိုဟင်ဂျာများသည် အစိုးရဌာနများတွင် မှူးမတ်နှင့် အကြီးအကဲ တာဝန်များထမ်းဆောင်ခြင်း၊ လက်နက်ကိုင်တပ်များတွင် အမှုထမ်းခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ ထို့ကြောင့် အာရ်ကာန်ပြည်၌ ရိုဟင်ဂျာတို့၏ ရပ်တည်မှုနှင့် အခန်းကဏ္ဍမှာ ခိုင်မာစွာ အမြစ်တွယ်ခဲ့သည်။

စီးပွားရေး၊ လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုတို့ရှိသည့်အပြင် ရိုဟင်ဂျာတို့၏အဓိကအသက်မွေးမှုမှာ စိုက်ပျိုးရေး၊ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းနှင့် ကုန်သွယ်ရေးတို့ ဖြစ်သည်။ မြေဩဇာထက်သန်သော မြေနိမ့်လွင်ပြင်များ၊ တောင်တန်းများနှင့် သဘာဝသယံဇာတ ပေါကြွယ်ဝသော အာရ်ကာန်ဒေသသည် ဆန်၊ ဂျုံ၊ ပဲ အစရှိသော ကောက်ပဲသီးနှံများ စိုက်ပျိုးရန် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ အိန္ဒိယတို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေသော တည်နေရာကြောင့် ရိုဟင်ဂျာများသည် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးတွင်လည်း အရေးပါသော အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။

ယဉ်ကျေးမှုအနေဖြင့် ရိုဟင်ဂျာများသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင်ဘာသာစကားကို ထိန်းသိမ်းသုံးစွဲခဲ့ပြီး အစ္စလာမ်ဘာသာ၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို လိုက်နာကျင့်သုံးခဲ့ကြသည်။ အိဒ်ပွဲတော်များ၊ မီလာပြပွဲများနှင့် အခြားသော ဘာသာရေးပွဲတော်များကို စည်ကားသိုက်မြိုက်စွာ ကျင်းပခဲ့ကြသည်။

၁၉၈၂ ခုနှစ်တွင်မြန်မာအစိုးရမှ ပြဋ္ဌာန်းခဲ့သော နိုင်ငံသားဥပဒေသည် ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးအား နိုင်ငံသားအဖြစ်သာမက “တိုင်းရင်းသား” အဖြစ်မှပါ ရုတ်သိမ်းငြင်းပယ်ခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် ၎င်းတို့သည် နိုင်ငံသားအခွင့်အရေးအားလုံး၊ ဥပဒေအထောက်အထားနှင့် လူမှုအသိအမှတ်ပြုမှုမှ လုံးဝကင်းမဲ့သွားခဲ့ရသည်။

၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် မြန်မာစစ်တပ်၏ ယုတ်မာလွန်းသောစစ်ဆင်ရေးကြောင့် ရိုဟင်ဂျာများသည် လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု (genocide) ကိုကျူးလွန်ခံခဲ့ရသည်။ ကျေးရွာများ မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရခြင်း၊ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရခြင်း၊ အမျိုးသမီးများ အကြီးအကျယ် မုဒိမ်းကျင့်ခံရခြင်းစသော အကြမ်းဖက်ရာဇဝတ်မှုများကြောင့် အနည်းဆုံး ရိုဟင်ဂျာ ခုနှစ်သိန်းခန့်သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့ကြရသည်။ ယနေ့အချိန်ထိ ၎င်းတို့သည် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ဒုက္ခသည်စခန်းဖြစ်သော ကူတူပါလောင်စခန်းတွင် ခိုလှုံနေထိုင်နေကြရဆဲဖြစ်သည်။

အာရ်ကာန်ဒေသ၏ဌာနေတိုင်းရင်းသား ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးတို့သည် ရှည်လျားနက်ရှိုင်းသော သမိုင်းကြောင်းရှိသော်လည်း ၁၉၈၂ ခုနှစ် နိုင်ငံသားဥပဒေဖြင့် နိုင်ငံသားအသိအမှတ်ပြုမှုမှ ပယ်ချခံခဲ့ရပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုဆိုးကြီးကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ ယနေ့တိုင် ၎င်းတို့သည် မိမိတို့၏ မူလဘုတဒေသသို့ ဘေးကင်းလုံခြုံစွာ ပြန်လည်နေထိုင်ခွင့် မရရှိသေးဘဲ လူ့အခွင့်အရေး အကြီးအကျယ် ချိုးဖောက်ခံထားရဆဲ ဒုက္ခသည်ဘဝဖြင့် ရှင်သန်နေထိုင်နေကြရသည်။

ရေးသူ
ဆရာဦး-အေနာမုလ်ဟာဆောန်